Kempen- en Peelland

Kadaster Archiefviewer

Kadaster Archiefviewer

Doe zelf onderzoek in het kadaster

Sinds 1 juni 2021 heeft NGV-afdeling Kempen- en Peelland een eigen Kadaster Archiefviewer-account! Met dit account kun je als lid van onze afdeling kostenloos vanuit huis historisch onderzoek doen in de Kadastrale archieven. Het Kadaster geeft informatie over de percelen, de eigenaren en de landmetingen van 1832 tot heden.
Hoe werkt het?
Het abonnement wordt beheerd door onze penningmeester Karel Spee. Wanneer je interesse hebt, stuur je een e-mail naar . In die mail vermeld je je naam en lidmaatschapsnummer. Je krijgt vervolgens een mail terug met daarin de inloggegevens voor de KadasterArchiefviewer. Omdat we met dit abonnement als vereniging be­schik­ken over maar drie gelijktijdige accounts krijg je de toegang voor twee weken. Mochten er al aanmeldingen vóór de jouwe zijn, dan kom je automatisch op de wachtlijst te staan en ontvang je bericht wanneer je aan de beurt bent en toegang krijgt.
Het gebruik van de KadasterArchiefviewer is verre van simpel. De oogst is echter vaak zeer rijk!. Het loont zeker de moeite om eerst de videolezing van Arnoud van Erp te volgen in ons Youtubekanaal. Link voor de video
Je kunt ook dit informatief artikel downloaden over de Kadaster­Ar­chief­viewer van Ad van Liempt op de site van Brabantsheem: link
Zie ook de informatie op de site van het Kadaster.
In het nummer van De Twee Kwartieren van september 2021 werd op pagina 9 het HisGisproject beschreven. Afhankelijk van in welk deel van Nederland je onder­zoek doet, kan dat veel ondersteuning bieden.
Van Brabant is Breda en omgeving verwerkt, een deel van midden-Brabant en een deel van Oost-Brabant, dat een grote overlap heeft met onze regio Kempen- en Peelland.

Historische Geografie Brabant

Een werkgroep van Oost-brabantse heemkundekringen voert dit project uit. Dat zijn de Heemkundekringen van Asten-Someren, Bakel en Milheeze, Cranendonck, Deurne, Gemert, Mierlo, Helmond en Nistelrode.
Hieronder links zie je het overzicht van de gemeenten in Oost-brabant die klaar zijn. Let wel, dit zijn de gemeenten met de namen en grenzen uit de 19e eeuw. Dat geldt ook voor het zoeken met de Kadasterarchiefviewer. Voor onroerend goed in de wijk Woensel dus niet zoeken in Eindhoven maar in Woensel!
De afbeelding rechtsonder laat de kern van Eindhoven nu zien: de toenmalige gemeente Eindhoven. In de website kun je ver inzoomen op de kaart en per perceel of gebouw nadere gegevens, zoals kadastraal nummer, naam van de eigenaar zien inclusief een scan van de OAT, de Oorspronk­elijke Aanwijzende Tabel met de gegevens van de eigenaar op het moment van eerste beschrijving en meting van het onroerend goed.
Een zeer bruikbaar instrument samen met de Kadaster­Ar­chief­Viewer
website: https://www.historischegeografiebrabant.nl/

HisGIS

Overdruk van het artikel Het GisHISproject van Peter Roosenboom in De Twee Kwartieren september 2021 pagina 9.

Voor iedere onderzoeker van de eigen stamboom komt het moment dat de oudste voorvader en voormoeder geïden­tificeerd is. En dan ga je de stamboom aankleden zoals dat wel genoemd wordt. Misschien waren de mannen wel in militaire dienst, waren de vrouwen voor het huwelijk wel ergens in een grote stad dienstbode of werkten ze in de zomer op een boerderij. De levens van de voorouders krijgen dan meer kleur, er ontstaat een kleine biografie die meer omvat dan dat hij of zij geboren, gedoopt gehuwd en overleden en begraven is. Een mooie aanvulling is het huis of de boerderij waar zij woonden. Dat is niet altijd makkelijk te achterhalen. De akten van de burgerlijke stand vermel­den lang niet altijd het adres van de betrokkenen. En als het vermeld wordt is het vaak, vooral in de dorpen, een aanduiding van de wijk en het huis met een letternummer-nummercombinatie. De straten hadden buiten de steden vaak wel een naam maar de huizen hadden geen nummer, met plaatje naast de deur. De huizen in een wijk werden gewoon doorgenummerd en kwamen er huizen bij dan verschoof de hele nummering. Het is ook een puzzel om te achterhalen waar wijk A bijvoorbeeld begon en waar die wijk eindigde. Dat werd dan bijgehouden op het gemeen­te­­huis in een schriftje, vol doorhalingen en correcties. In het bevolkingsregister werd de woning ook aangegeven, in de kleinere plaatsen ook weer met hetzelfde nummerings­systeem. Dan zie je vaak verschillende nummers bij een gezin. Is het gezin verhuisd? Of is het huis hernummerd? De datum van de wijziging staat er niet bij. Vaststelling waar het gezin woonde op bepaalde tijdstippen is dus nogal moeilijk. Toch is het een interessant gegeven om te weten van je voorouders, zeker als het huis er nog is.
Het kadaster is dan een interessante bron, in ieder geval wanneer de voorouders onroerend goed bezaten. Als zij een huis huurden is het misschien ook nog wel interessant om te weten wie de eigenaar was.
Onze afdeling beschikt nu over een abonnement op de Kadaster Archiefviewer, zie hier boven.
Een interessant hulpmiddel bij het onderzoek naar de woningen van onze voorouders is HisGIS. HisGIS is een project van de Fryske Akademy in samenwerking met het Hunanities Cluster van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW).
Wat is HisGIS?
Ik citeer de website van HisGIS:
His staat voor historisch en GIS voor Geografisch Informa­tiesysteem. Dat is een digitaal pakket voor het verwerken van ruimtelijke informatie: kaarten op het scherm met daarachter informatie over wat er op te zien is. Het bekendste GIS is wel de Tomtom, voor het navigeren in het hier en nu. Met HisGIS kan in het verleden worden gereisd. De fundering ervan bestaat uit het gedigitaliseerde oudste kadaster, dat in de Franse tijd is gestart en in 1832 in werking trad. Daarin zijn zo’n 3 miljoen percelen voor heel Nederland precies in kaart gebracht, waarbij van elk perceel de omvang, eigenaar, het gebruik, de vegetatie en de getaxeerde waarde zijn aangegeven. Het Napoleontisch kadaster is te beschouwen als de eerste systematische en complete inventarisatie van bodem, bezit en kapitaal. Het dient daarom als startpunt voor lange termijnstudies, zowel heen in de tijd als terug tot in de middeleeuwen. Op die fundering van 1832 sluiten chronologische en thematische kaartlagen aan – van luchtfoto’s tot vroegmoderne landmetersopnamen – die op diverse manieren met elkaar te combineren zijn
Het HisGIS dient voor stedelijke nederzettingen tevens als grondslag voor Time Machines. Per stad worden via huis­nummer-kapstokken de adressen gereconstrueerd en vastge­zet op het 1832-systeem, zodat daaraan miljoenen data over bewoners, eigenaars en functie door de tijd heen gekoppeld kunnen worden. Denk aan belasting- en volks­tellings­gege­vens, akten van de burgerlijke stand, bouw­dos­siers, criminali­teitsregisters en dergelijke.
HisGIS en de HisGIS tijdmachines zijn opgezet per gewest en stad. Ze beslaan momenteel Friesland, Groningen, Drenthe, Overijssel, Gelderland, Utrecht, Zeeland, en delen van Noord-Brabant, Noord-Holland en Zuid-Holland. Wat de steden betreft zijn inmiddels de Friese kernen, Amsterdam en Leiden voor verschillende tijdslagen toegankelijk gemaakt. Voor Rotterdam, Delft, Leiden, Hoorn, en Maastricht is de 1832-reconstructie beschikbaar. Het systeem wil op middellange termijn heel Nederland omvatten.”

HisGIS gaat uit van het kadaster van 1832:
De basislaag bestaat uit de oudste cartografisch betrouwbare bezitsregistratie per perceel, namelijk die van het kadaster. Dat is een instelling uit de tijd van Napoleon, opgezet om een eerlijke grondslag te verkrijgen voor het heffen van grondbelasting. De oudste Nederlandse kadasterkaarten van de eerste serie dateren uit 1812 en 1813, de laatste uit 1832. Voor de HisGIS-basislaag zijn deze plans digitaal nagetekend en in een coördinatenstelsel geplaatst, waardoor ze op alle topografische kaarten passen. Vervolgens zijn aan elk perceel de bijbehorende gegevens over eigenaren, bodemgebruik en waarde anno 1832 gehangen. Voor heel Nederland gaat het om zo’n 17.000 kadasterkaarten en ruim 3.000.000 percelen.”
HisGIS is een ambitieus project. Het vergt veel werk en veel vrijwilligerswerk om de oude kaarten van 1832 digitaal te maken, er de gegevens van het de eerste eigenaren aan toe te voegen en er dan nieuwe kaarten en gegevens aan te koppelen. Voor Breda en Midden-Brabant is er al een begin gemaakt. De kaarten van 1832 zijn in te zien en te door­zoeken.
Om een indruk te krijgen van de enorme rijkdom aan gegevens kun je kijken naar de plaatsen in Friesland. De Leeuwarder Timemachine laat de be­wo­ners en eigenaars zien van Leeu­warden uit de periode 1750 – 1900 op de gedigitaliseerde histo­rische kaar­ten.
In Limburg is Maastricht in kaart ge­bracht, hier kunnen een aantal oude en nieuwe kaarten over elkaar gepro­jec­teerd worden.
Voor mijn voorouders aan moeders­kant keek ik naar Wijchen in Gelder­land. Mijn voouder Jan de Wildt was daar brou­wer in de Franse tijd. Ik weet waar de brouwerij van zijn vader in die tijd stond. In HisGIS vind ik de brouwerij terug. In 1832 is Gerrit de Wildt de eigenaar. Gerrit is de vader van Jan de Wildt. Een nadere speurtocht op deze manier gaat mogelijk nog meer gegevens opleveren van de voorouders De Wildt in Wijchen.

HisGIS is niet af maar het is volop in ontwikkeling en het kan heel goed gebruikt worden samen met de Archief­viewer van het Kadaster.
Voor ons onderzoek naar woningen, boerderijen en bedrijven kunnen we ook starten met de huidige situatie. Soms weet je de adresgegevens, soms herinner je je de plaats en het aanzien van het huis of gebouw. Als je het adres niet weet kun je op die plaats gaan kijken en straat en huisnummer noteren. Maar als je geluk hebt hoef je niet op reis en vind je het huis of gebouw met zekerheid terug op Google streetview, waarmee je straat en huisnummer hebt. Er zijn nu al meerdere websites met kadasterkaarten van heel Nederland waar je dan met straatnaam en huisnum­mer het huis terugvindt. Op die websites kun je allerlei kadastrale gegevens en rapporten kopen, een service voor makelaars en projectontwikkelaars. Maar gelukkig geven die sites gratis de kadastrale gegevens zoals bouwjaar, perceelnummer en wijk. Met die twee laatste gegevens kun je in de Archiefviewer snel verder.
Een voorbeeld is: perceelloep.nl. Deze site gebruikt een zeer gedetailleerde landkaart. Zie onderstaande afbeelding betreffende het gebouw van ons verenigingslokaal ’t Trefpunt. Merk op dat gemeente niet Eindhoven is maar Woensel, zoals rond 1832 toen de percelen voor het eerst werden opgemeten!

/
Kadastralekaart.nl gebruikt een soort Earthview met dit resultaat van ons verenigingsgebouw.

Kadastralekaart.nl gebruikt een soort Earthview met dit resultaat van ons verenigingsgebouw.

Andere handige sites voor onderzoek in het kadaster

Bag Viewer
Geeft toegang tot de BAG: Basisregistratie Adressen Gebouwen. Website: https://bagviewer.kadaster.nl

PDOk viewer
Geeft op een andere manier ook toegang tot verschillende kaarten en informatiebronnen: Website: https://app.pdok.nl/3d-viewer

Topotijdreis
Geeft toegang tot een reeks historische kaarten van het adres dat je zoekt. Website: https://www.topotijdreis.nl